Halitoza, czyli nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, dotyczy 25% populacji globalnej. Halitoza jest trzecią co do częstości przyczyną zgłaszania się pacjentów do lekarzy dentystów. Nieprzyjemny zapach często jest przyczyną zawstydzenia i stresu, co prowadzi do wycofania i powściągliwości w kontaktach między ludźmi. Fizjologicznie najczęściej występuje rano po przebudzeniu u każdego człowieka i jest związana z zmniejszeniem wydzielaniem śliny przez noc.
Diagnostyka:
Badanie nieprzyjemnego zapachu z jamy ustnej można dokonać najłatwiej poprzez zmysł węchu i ocenę w skali 6-punktowej. Istnieją również bardziej wyszukane sposoby diagnostyczne wykorzystujące:
– halimetr (detekcja związków siarki),
– chromatografia gazowa (wykrywanie siarkowodoru, dimetylu siarki i merkaptanu metylu),
– test BANA (wykrywanie specyficznych enzymów produkowanych przez odpowiednie bakterie)
– test beta galaktozydazy (wykrycie wysokiego poziomu koreluje z halitozą)
Należy pamiętać, że 15-20% przypadków halitozy nie ma związku z jamą ustną i dlatego konieczna jest diagnostyka i leczenie interdyscyplinarne przez lekarza stomatologia i internistę.
Leczenie:
Higiena jamy ustnej jest kluczem do sukcesu w terapii stomatologicznej. Prawidłowa higiena powoduje eliminację zalegających pokarmów. Nie dochodzi wówczas do wzrostu nieprawidłowej flory bakteryjnej i zwiększenia procesów gnilnych. Nie postępuje lub zwalniają procesy próchnicowe oraz płytkopochodne zapalenia dziąseł. Bardzo istotne jest przestrzeganie zaleceń profilaktycznych i przestrzeganie harmonogramu wizyt kontrolnych.
+ Szczotkowanie zębów: minimalnie 2x dziennie, najlepiej po każdym posiłku, usuwa tylko 60% zanieczyszczeń
+ Nitkowanie międzyzębowe: minimalnie 1x dziennie, oczyszcza kolejne 20-30% powierzchni
+ Oczyszczanie uzupełnień protetycznych: zalecenia dotyczą protez, szyn relaksacyjnych, ochraniaczy sportowych, szyn wybielających – umycie po każdym użyciu wedle zaleceń lekarza,
+ Wymiana szczotek co 2-3 miesiące: zarówno do uzupełnień protetycznych jak i do zębów
+ Czyszczenie języka: bakterie, resztki jedzenia i martwe komórki pokrywają często powierzchnię języka szczególnie u palaczy i u osób z suchością jamy ustnej.
+ Unikanie suchości jamy ustnej: nawadnianie organizmu, unikanie palenia papierosów oraz nadmiernego spożycia alkoholu.
+ Dieta: unikanie cebuli, czosnku i ostrych przypraw, zmniejszenie słodzenia pokarmów i płynów oraz redukcja ilości wypijanej kawy
Naturalnymi środkami do walki z halitozą są: goździki, pietruszka, anyż, cynamon, nasiona guawy.
Przyczyny nieprzyjemnego oddechu:
- Palenie papierosów – powoduje suchość jamy ustnej, wzmaga choroby przyzębia i dziąseł, chemiczne substancje dymu tytoniowego powodują swoisty odór
- Pokarmy: zalegające, gnijące resztki jak również rodzaje pokarmu: czosnek, cebula,
- Suchość jamy ustnej (rano po przebudzeniu, palacze, kserostomia)
- Nieprawidłowa higiena jamy ustnej
- Diety niskowęglowodanowe, diety na bazie soków owocowych, kapuścianych, dieta grejpfrutowa – wzmagają produkcje i uwalnianie ketonów
- Leki:
+ olejki terpentynowe, związki arsenu, witaminy z grupy B
+ bromek ipratropium (stosowany w leczeniu astmy oskrzelowej i POChP),
+ skopolaminę (lek przeciwwymiotny),
+ pirenzepinę (lek stosowany w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego i choroby wrzodowej, obecnie coraz rzadziej stosowany),
+ atropinę (ze względu na doraźne stosowanie rzadko powoduje przewlekłą suchość jamy ustnej),
+ triheksyfenidyl, piridinol, biperiden (stosowane w objawowym leczeniu choroby Parkinsona). - Schorzenia laryngologiczne: choroby migdałów podniebiennych – kamienie migdałowe, choroby zapalno-infekcyjne nosa, gardła i zatok
- Ciała obce: u dzieci zlokalizowane dość często w jamie nosowej
- Inne choroby: nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego, ciężka niewydolność wątroby, refluks żołądkowo-przełykowy
Rzadsze przyczyny nieprzyjemnego zapachu z jamy ustnej:
- Kwasica ketonowa: kiedy poziom insuliny u cukrzyków jest niski, ich organizm nie może dłużej przetwarzać cukru i zaczyna spalać tłuszcz. W metabolizmie tłuszczowym produktem są ketony. Związki te mogą być trujące kiedy znacząco wzrośnie ich kumulacja i powodują tzw. oddech kwasiczy – zapach acetonu – potencjalny objaw zagrożenia życia
- Zatorowość jelit – wymioty połączone z kałowym zapachem z jamy ustnej
- Przewlekła niewydolność nerek – zapach amoniakalny
- Rozstrzenie oskrzeli – nieodwracalne rozszerzenie światła oskrzeli w wyniku uszkodzenia ich ściany, odpluwanie dużych ilości zazwyczaj ropnej wydzieliny
- Zapalenie płuc po aspiracji wymiocin, śliny, pokarmu lub płynu.
Tekst opracowany przez dr n.med. Jakuba Urbana, dostępny na stronie: http://jakuburban.pl/home/porady-i-informacje/halitoza-nieprzyjemny-zapach-z-jamy-ustnej/
